Thời Gian Của Sa Mạc

Ở sa mạc, dường như không có thời gian. Tôi nhận ra điều đó vào buổi chiều tiến vào sa mạc Sahara, có lẽ là một trong những khoảng thời gian tồi tệ nhất của tôi, khi cơn sốt lên đến đỉnh điểm, biến chuyến cưỡi lạc đà từ một điều đáng để mong đợi trở thành một cơn ác mộng.

Trước đó tôi gần như đã kiệt sức với chuyến xe dài băng vào sâu trong lục địa, mặt trời hầm hập nã xuống đầu và gió cát bay phần phật làm mũi tôi điếc đặc và họng đau rát. Khi đến rìa sa mạc để cưỡi lạc đà vào khu dựng trại, tôi đã nghĩ chắc người ta chỉ cho mình cưỡi chơi chơi gọi là cưỡi ngựa xem hoa thôi, ngồi chưa ấm mông đã mời xuống, dù sao đây cũng chỉ là một tour du lịch trải nghiệm chứ nào phải mình đi khám phá hay thực địa gì đâu. Nhưng không, leo lên lạc đà là bắt đầu một cuộc hành xác với con người đang ốm dở là tôi.

Lạc đà đi mãi, đi mãi, mỗi khi nhìn thấy một lùm cây bụi và tôi nghĩ chắc xuống nghỉ chỗ này rồi thì y như rằng đoàn lạc đà lại… đi tiếp. Đi hoài dưới trời nắng bốn giờ chiều, dẫu đã qua giờ khắc nghiệt nhất nhưng cái nóng vẫn còn ở đó, bao vây bốn phía. Mới đầu, tôi còn cố gắng chụp vài tấm ảnh, nhưng khi thời gian trôi qua mãi mà không thấy điểm dừng, hai chân đã mỏi nhừ vì ngồi và vì sốt thì đến chụp ảnh tôi cũng không còn thiết nữa, trong đầu tôi chỉ có một câu hỏi: bao giờ đến.

Tôi thậm chí đã có lúc nghĩ rằng, có lẽ lạc đà sẽ đi mãi, sẽ đi không dừng, sẽ chẳng có điểm đến nào cả và mình phải nghĩ như thế để khi đến nơi, mình cảm thấy tạ ơn trời. Tôi tự hỏi rằng phải chăng những người Berber dẫn đường muốn cho du khách thực sự hiểu được cảm giác của những thương lái từ Tây Phi năm xưa băng qua sa mạc, để đến khi tới nơi mới cảm nhận được cái hạnh phúc khôn cùng của người lữ khách tìm ra ốc đảo. Ở giữa sa mạc mênh mông ấy (dẫu chỉ là mép rìa), tôi mới hiểu tại sao các nhà tiên tri lại đến sa mạc để tìm mặc khải. Có lẽ cứ phải hành xác nhau vậy thì Chúa mới có thể hiện ra chăng? Hoặc có lẽ cứ phải mất khái niệm về thời gian như thế thì người ta mới có thể có những thứ tri kiến nằm ngoài lẽ thông thường.

Người châu Phi nghĩ về thời gian rất khác với người phương Tây. Trong cuốn Gỗ Mun hay tuyệt vời mà Ryszard Kapuscinsky viết về 30 năm ở châu Phi, ông bảo: “Trong thế giới quan của người châu Âu, thời gian tồn tại bên ngoài con người, tồn tại một cách khách quan, và có những đặc điểm tuyến tính, có thể đo đạc được.” Theo Kapuscinski, người châu Âu cảm thấy mình là nô lệ của thời gian, chịu phụ thuộc vào thời gian, và để tồn tại, để hoạt động, anh ta phải tuân theo những luật lệ bất khả xâm phạm của nó. Anh ta phải để tâm tới deadline, tới ngày tới tháng và anh ta không thể nào tồn tại bên ngoài thời gian được. “Một cuộc xung đột không thể giải quyết tồn tại giữa con người và thời gian, một cuộc xung đột luôn kết thúc bằng sự thất bại của con người – thời gian hủy diệt anh ta.”

Trong khi đó, thời gian với người Phi châu là một ý niệm lỏng lẻo hơn, cởi mở hơn, co dãn hơn, cá nhân hơn. Con người ảnh hưởng lên thời gian, hình dạng của nó, đường đi của nó, nhịp điệu của nó. “Thời gian xuất hiện do hành động của chúng ta và biến mất khi chúng ta làm lơ hoặc phớt lờ nó. Nó là thứ trỗi dậy dưới ảnh hưởng của chúng ta, nhưng lại rơi vào trạng thái ngủ đông, thậm chí không tồn tại, nếu chúng ta không hướng năng lượng của mình vào nó.”

Bây giờ, khi đã về Hà Nội, khi trước mắt lại là một nghìn tỉ cái deadline nã xuống đầu ghê gớm còn hơn cả mặt trời châu Phi, tôi mới nghĩ có lẽ cái khoảng thời gian dặt dẹo tồi tệ ở Sahara kia là quãng thời gian hiếm hoi trong đời này mà tôi không phải làm nô lệ thời gian. Ấy vậy mà khi không phải làm nô lệ thời gian thì tôi cũng chẳng vui vẻ mấy. Muốn làm nô lệ có lẽ là căn bệnh mãn tính của tôi mất rồi.

Bài và ảnh: Hiền Trang